Mehmed paša Sokolović rođen je 1505. godine u selu Sokolovići, kod današnjeg Rudog (Republika Srpska). Zahvaljujući svojoj poštenoj i povjerljivoj javnoj službi, brzo je unapređen u više činove u Osmanskom carstvu.
Nakon smrti Barbarosa Hairetina 1546. postao je admiral mornarice, a kasnije general vojske. Komandovao je trupama tokom rata sa Austrijom kod Sigevara u Ugarskoj 1566. godine, tokom kojeg je sultan Sulejman umro zbog starosti i bolesti.
Služio je kao veoma talentovani veliki vezir za tri osmanska sultana; Sulejman I (Veličanstveni), Selim II (Sot) i Murad III. Bio je oženjen Ismihan, ćerkom sultana Selima. Nažalost, imao je strašnu sudbinu kada je pao u nemilost i pogubljen je bez ikakvih prigovora za vreme vladavine sultana Murata III nakon što mu je služio pet godina.
U početku su njegovi prijatelji i sledbenici bili osramoćeni, a zatim pogubljeni jedan po jedan. Konačno, sam Sokolović je napadnut i ubijen u svojoj kući 1579. Pošto su njegova javna služba i vladavina bili ‘bezgrešni’, njegovo ubistvo je moralo izgledati kao atentat od strane nekog autsajdera; od „ludog derviša”. Njegov ubica je uhvaćen, ali je zločin prikladno pripisan ličnoj pritužbi. Sokolović je sahranjen u blizini Ejup džamije u Istanbulu.
Majka se zastidela pred sinom
Mehmed-pašin otac Dimitrije postao je Džemaludin Sinan-beg. Ubrzo po dolasku Mehmed-pašinog oca u Istanbul, za njim je stigla i pašina majka koja se, kako je ostalo zabeleženo, zastidela „kad je videla sjaj, dostojanstvo i veliku moć njenog sina“, dok se sestra Mehmed-paše Sokolovića udala za Sinan-bega Boljevića, sandžak-bega Hercegovine i Bosne.
Koliko je Mehmed-paša Sokolović bio veliki i iskreni Turčin, odan svojoj novoj veri i sjajnom položaju, najbolje svedoči sledeća priča: Njegova majka je ostavila u Sokolovićima u Bosni jednog sina ne govoreći nikome. Mehmed-paša je to saznao i prekorno upitao stričevića Mustafu zašto je to propustio da mu kaže i tako postao „uzrok što je moj brat ostao u mraku neverstva“.
Veliki iskorak Mehmeda Sokolovića na pozornicu osmanske imperije, dogodio se 1546. godine. Umro je Hajrudin Barbarosa, stari gusarski vuk za čije su ime vezane najslavnije stranice turske pomorske istorije i strah i trepet svega što plovi Sredozemljem. Na opšte zgražavanje njegovih saboraca i iskusnih pomorskih komandanata, za prvog čoveka mornarice, kapudan-pašu, imenovan je Mehmed Sokolović, za kojeg se jedino znalo da nema nikakvog pomorskog iskustva!
Godine 1549. guverner-general (beglerbeg) Rumelije Semiz Ali-paša postao je treći vezir, a njegovo mesto u Sofiji je preuzeo Mehmed-paša. Ovo unapređenje se može sagledati kroz prizmu njegove sposobnosti pokazane do tada tokom njegove karijere, kao i kroz njegovo poreklo.
Očigledno da je Mehmed-paša imao više nego značajnu podršku velikog vezira Rustem-paše. Međutim, podrška Mehmed-paši nije dolazila samo od velikog vezira već i od žena iz carskog harema, posebno od žene Sultana Sulejmana, Hurem (Rokselana) i njene kćerke Mihrimah, Rustem-pašine žene. Mletački (Venecijski) diplomata o Sokoloviću je napisao:
Njegova promocija se dogodila onda kada je zahvaljujući snažnoj konstituciji spasio od utapanja sultaniju Hurem kada se njen brod bio nasukao. Zahvalna kraljica se od tada postarala za njegovo naglo napredovanje od čuvara dvorske kapije pa sve do položaja velikog vezira.
Nakon smrti velikog vezira Rustem-paše 1561. godine, drugi vezir Semiz Ali-paša imenovan je za prvog, a Mehmed-paša je postao drugi vezir. Nakon četiri godine provedenih na tom položaju Semiz Ali-pašu je zamenio Mehmed-paša Sokolović što je bilo prirodno očekivano postavljenje za velikog vezira. Samim tim bio je poslednji veliki vezir kojeg je imenovao sultan Sulejman koji je umro 1566. godine.
Mehmed-paša Sokolović je na početku svog službovanja uspeo da izvede glatku primopredaju trona sa Sulejmana na njegovog sina Selima II, što je dovelo velikog vezira u centar osmanlijske moći, gde će ostati na tom položaju narednih osam godina tokom čitave navodne vladavine Selima II.
U srpskim zemljama podigao je mnoge zadužbine, uključujući mosta na Drini u Višegradu.
(Stil)