Kao i ostala južnoslovenska plemena, Srbi su došli na Balkan za vreme velike seobe naroda tokom 6. i 7. veka naše ere. Najranije sistematizovane podatke o Srbima na Balkanu nalazimo u spisima vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita, u X veku.
Advertisement
Evropski narodi su Srbima pripisali epitet „kraljeubice“, što ne čudi jer ako izostavimo kneza Milana Obrenovića koji je vladao svega 28 dana, nijedan srpski vladar nije preminuo prirodnom smrću na svom prestolu. Činjenica je da srpski vladari nisu najsjajnije prolazili kroz istoriju jer su mnogi ubijeni, svrgnuti ili su abdicirali. Očigledno se radi o „profesiji visokog rizika“.
Najpoznatiji primer jeste primer Stefana Nemanje koji je abdicirao u korist svog srednjeg sina Stefana Nemanjića koji je postao prvi krunisan kralj među Nemanjićima, zbog čega je nazvan Prvovenčani. Naime, Nemanja je otišao u Svetu Goru gdje je postao monah pod nazivom Simeon. Na kraju njegovog života pridružio mu se njegov najmlađi sin Rastko (kasnije poznat kao Sveti Sava) koji je postao prvi nadbiskup Srpske pravoslavne crkve.
Časlav Klonimirović je bio srpski vladar koji je, najverovatnije sa titulom kneza, vladao Srbijom tokom druge četvrtine X veka. On je poslednji poznati vladar iz dinastije Vlastimirovića. Prema navodima Letopisa, mađarski velikaš Kiš upao je s vojskom u Bosnu i započeo pljačkanje i pustošenje te oblasti. Srpski knez je sakupio vojsku i sukobio se sa mađarskim snagama u Drinskoj županiji, pored same reke(verovatno nizvodno od današnje Foče. U borbama je poginuo sam Kiš, a mađarske snage su potučene do nogu. Kišova udovica je nakon toga zatražila od mađarskog kralja vojsku, kako bi osvetila smrt svog muža. Mađarski vladar joj je dao veliku vojsku s kojom se uputila u Srem (današnja Mačva) i u iznenadnom noćnom napadu na srpski logor Mađari su zarobili Časlava. Prema naredbi Kišove udovice, Časlavu i svim njegovim srodnicima, koji su takođe zarobljeni, zavezane su noge i ruke i živi su bačeni u reku Savu.
Nakon Časlavove smrti, srpska država se raspala na manje nezavisne kneževine.
Advertisement
Jovan Vladimir, srpski knez prema predanju izraste iz blagočestivog i carskog korena koji vladaše u srpskim kneževinama Zahumlju i Prevali (koja se još zvaše Dioklitija, Duklja ili Zeta). Njega je prema legnedi ubio Vladislav, ubica svog bratučeda Radomira. Ovo je deo predanja:
– Ustremi se na njega i udari ga mačem, ali mu ne naudi. Međutim Vladimir se ne uplaši već reče: Hoćeš da me ubiješ, brate, ali ne možeš! Pa istrgnuv svoj mač dade mu ga govoreći: Uzmi i ubij me, gotov sam na smrt kao Isak i Avelj. A Vladislav, pomračen umom, uze mač i otseče glavu svetom mučeniku. Svetitelj pak uze glavu svoju rukama svojim, pa usede na konja i odjuri pomenutoj crkvi. I kad stiže crkvi sjaha s konja i reče: U ruke Tvoje, Gospode, predajem duh moj! A ubica se posrami i uplaši od takvog preslavnog čuda, pa pobeže sa svojima. I tako blaženi Jovan Vladimir primi venac mučenički i promeni carstvo zemaljsko za Carstvo Nebesko, 22. maja 1015. godine“.
Advertisement
Česno telo svetoga kralja Mučenika episkopi i klirici uzeše i sa pesmama i slavopojima pogreboše u istoj crkvi blizu Prespanskog Jezera, uz veliki plač i ridanje supruge mu Kosare.
„Takođe, od 1817. do 1934. godine ubijena su tri srpska i jedan jugoslovenski kralj. S prestola su proterani ili abdicirali u skoro isto vreme Karađorđe (1813), knez Miloš (1839), knez Mihailo (1842), knez Aleksandar (1858), kralj Milan (1889) i kralj Petar II (1941).“
Advertisement
Vožd Đorđe Petrović Karađorđe, junak koji je poveo Prvi srpski ustanak i srpsku vojsku u borbu sa vekovnim neprijateljem ubijen je 1817. kod Velike Plane, po nalogu kneza Miloša Obrenovića. Ubistvo je izvršio Nikola Novaković, a organizator je bio, ni manje ni više, nego kum vožda Karađorđa, Vujica Vulićević. I dok je na Karađorđa krenuo kum, kneza Mihaila Obrenovića su ubila četvorica braće Radovanović, na inicijativu prognane dinastije Karađorđević, pa je tako istragom i utvrđeno da je Aleksandar Karađorđević bio umešan u osmišljavanje ubistva.
Karađorđevići i Obrenovići su kroz istoriju imali krvavi vladarski presto. Ne zaboravimo da je na kralja Milana Obrenovića pokušano nekoliko atentata, a pokušala je da ga ubije čak i jedna žena, Ilka Marković, snaja Svetozara Markovića. I dok su na kralja Milana uglavnom pokušani neuspeli atentati, njegov sin Aleksandar Obrenović i njegova supruga Dragica su ubijeni 11. juna 1903.
Advertisement
„Njihovo ubistvo je bila posledica kulminirane zavere pojedinih oficira i prpadnika političkih stranaka.“
Retki su srpski i jugoslovenski vladari koji su umrli na prestolu, a da nisu ubijeni ili proterani. Kao i u dalekoj istoriji, ni u novijoj nije bilo ništa bolje. Naime, setimo se najpoznatijeg atentata u Marseju na kralja Aleksandra I Karađorđevića, koji se odigrao 9. oktobra 1934. godine, prilikom njegove zvanične posete Francuskoj. Tradicija se nastavila…
Advertisement
Zoran Đinđić ubijen je 12. marta 2003. ispred zgrade Vlade Republike Srbije. Podsećamo, ovaj atentat je doveo do vanrednog stanja u Srbiji i policijske akcije „Sablja“ tokom koje je uhapšeno 11 665 osoba povezanih sa organizovanim kriminalom. Nove vladajuće strukture koje su preuzele vlast na talasu narodnog nezadovoljstva koje je srušilo Miloševića 5. oktobra 2000. godine, nisu bile dovoljno sposobne da tako čvrsto drže vlast kao, nekada, Milošević. Novi vladajući krugovi su bili slabi i nestabilni od samog početka. Predsednički izbori koji su održani prethodne godine, na kojima ni jedan kandidat nije dobio dovoljno glasova da bi bio izabran, bili su pokazatelj krize u vladajućim strukturama i slabih osnova na kojima su stajali.
Ima i onih na koje nije izvršen atentat, ali su svakako poražavajuće završili. Bivši predsednik Srbije i SRJ, Slobodan Milošević, preminuo je 2006. godine u pritvoru Haškog tribunala, a sahranjen je u dvorištu porodične kuće u Požarevcu. Sa druge strane, Boris Tadić je podneo ostavku.
Advertisement
Pomenute ličnosti možda jesu „centralne“, ali nisu jedine. Ovo je spisak svih srpskih kraljeva, vođa, koji su ubijeni, svrgnuti ili su abdicirali:
– Jovan Vladimir – ubijen
– Kralj Stefan Prvovenčan – abdicirao
– Kralj Radoslav – svrgnut
– Kralj Uroš I – svrgnut
– Kralj Dragutin – svrgnut
– Kralj Stefan Dečanski – svrgnut i ubijen
– Car Dušan – iznenada umro
– Car Uroš – po legendi ubijen
– Knez Lazar – poginuo
– Jovan Nenad – ubijen
– Karađorđe – ubijen
– Knez Miloš – proteran
– Knez Aleksandar Karađorđević – proteran
– Knez Mihailo Obrenović – ubijen
– Knez Danilo Petrović – ubijen
– Kralj Milan Obrenović – proteran
– Kralj Aleksandar Obrenović – ubijen
– Kralj Petar I Karađorđević – abdicirao
– Kralj Nikola Petrović – proteran
– Kralj Aleksandar I Karađorđević – ubijen
– Kralj Petar II Karađorđević – proteran
– General Milan Nedić – ubijen
– Vojislav Koštunica – abdicirao