Ermil je propovedao hrišćanstvo u Singidunumu početkom četvrtog veka. Bio je đakon ali je zbog odbijanja da se odrekne svoje vere, bačen u tamnicu.
Nisu ga slomila ni strašna i duga mučenja. Jedan od njegovih tamničara, Stratonik bio je zadivljen njegovom istrajnošću, te je odlučio da prihvati hrišćansto. Zbog toga su Rimljani obojicu žive zakovali i sanduk bacili u Dunav. Reka ih je izbacila na obalu, danas je to blizina Grocke.
NJihova tela pronašli su hrišćani i sahranili u grobnici nad kojom je podignuta kapela. Ova dvojica mučenika se smatraju prvim stradalnicima sa ovih prostora koji su živote dali za hrišćansku veru.
Na smrt ih je 314. ili 315. godine osudio car Likinije, vladar istočnog dela Rimskog carstva, kome je pripadao Singidunum.
Likinije je bio Konstantinov zet, koji je s njim 313. potpisao Milanski edikt o prestanku progona hrišćana. Ali došlo je do desetogodišnjeg sukoba oko prevlasti, pa je Likinije počeo da progoni sledbenike Hristove vere kao Konstantinove pristalice, ne samo iz religioznih, već i iz političkih razloga.
Ranohrišćansku crkvu u Brestoviku u kojoj su počivali Ermil i Stratonik arheolozi su otkrili 1895. godine, a 1979. godine upisana je u registar kulturnih dobara kao spomenik od velikog značaja. U njoj su bila tri grobna mesta, ali se ne zna ko je tu osim dvojice mučenika sahranjen.
Tela iz grobnice odneta su, najverovatnije pred najezdom Huna i Avara, da ne bi bila oskrnavljena. Na osnovu dokumenata zna se da je lobanja bar jednog od dvojice mučenika stigla u Carigrad. Kasnije im se gubi trag.
Pretpostavka je da su u vreme Latinskog carstva osnovanog 1204. po padu Konstantinopolja u krstaške ruke jedna ili obe lobanje beogradskih mučenika, kao i druge relikvije, odnete u Italiju.
Od 2017. godine ikone ovih svetitelja u mozaik tehnici nalaze se i na fasadi ispred Crkve Svete Petke na Kalemegdanu. Freske Ermila i Stratonika postoje u Pećkoj patrijaršiji, u manastirima Hopovo, Dečani i Manasija, na Svetoj Gori, u ruskim crkvama iz srednjeg veka.
Ovaj dan se praznuje i kao Pretprazništvo Bogojavljanja, pa se u nekim delovima Srbije verovalo da uoči ponoći, kao i za Bogojavljanje, valja pomoliti se ovim mučenicima. Veruje se da moć ovih svetitelja čini čuda, te da je pred nama posebna noć kada se svaka želja ispunjava.
(Espreso)