Arheološki nepoznata srednjovekovna tvrđava Ostrvica imala je ogroman uticaj na sudbinu Rudnika, ali je nastavak arheoloških istraživanja srednjovekovne crkve na lokalitetu Metaljka u selu Zagrađe na Rudniku doneo nova, neočekivana otkrića.
Ne velika po dimenzijama, rudnička crkva je bila kvalitetno građena i oslikana, a na nekim mestima se mogu videti i dva sloja fresaka kojim su bili pokriveni zidovi.
– Ono što je posebno značajno za nas i što već neko vreme istražujemo jeste sahranjivanje u toj crkvi. Imamo nekoliko horizonata tih sahrana u vreme kada je crkva bila u funkciji i kada je crkva srušena, pa se na njenim ruševinama sahranjivalo lokalno stanovništvo.
Posebno su zanimljive sahrane iz vremena kada je crkva bila u funkciji, tu imamo reprezentativne nadgrobne spomenike kakvi do sada nisu otkrivani na Rudniku, koji nam svedoče o bogatoj ktitorskoj porodici, sahranjenoj po ktitorskom pravu.
Otkrili smo ktitorsku grobnicu koja je otvarana i verovatno opljačkana, oko nje su zanimljve nadgrobne ploče koje pripadaju rudničkoj vlasteli, kao što je nadgrobna ploča vlastelina Žarka sa njegovim grbom i imenom, koji je po svom društvenom položaju najverovatnije zaslužio da bude sahranjen u crkvi – rekao je profesor dr Dejan Radičević, docent na odeljenju za Arheologiju na Filozofskom fakultetu.
Neočekivano je otkriće monumentalne kamene zidane grobnice ispod nivoa poda crkve, koja ima plafon “na dve vode” , mali ulazni hodnik i omalterisana je.
Ovakve grobnice su karakteristične za period ranog hrišćanstva, pa je crkva možda podignuta na mestu starog kultnog mesta. Njeno iskopavanje je u toku, a dalja istraživanja mogla bi otkriti da se radi o periodu kasne antike i rane Vizantije.
– Ostrvica je igrala izuzetno važnu ulogu u odbrani tadašnje srpske države, bila je najvažnija tvrđava u ovoj oblasti i ko je upravljao njom, upravljao je i celim ovim krajem. Zato su se velike borbe vodile upravo tu. Narod koji je naseljavo to područje bavio se rudaranjem, živeli su od toga i zato su bili još intersantniji stranim silama da je osvoje.
Utvrđenje je bilo središte vojne uprave rudničke oblasti. Prema istorisjkim podacima prvi put je pod tursku upravu palo 1438. godine, i dugo je to bilo tursko utvrđenje – rekao je za RINU Dejan Radičević, profesor Filozfoskog fakultetu u Beogradu.
Ostrvica je u maju 2009. godine proglašena za spomenik prirode i predstavlja veliki turistički potencijal rudničkog kraja.
(Alo)