Manastir Hora u Istanbulu, koji se Erdoganovom odlukom pretvara u džamiju, najznačajniji je spomenik paleologa i po svom jedinstvenom slikovnom programu jedno od najvećih umetničkih ostvarenja vizantijske umetnosti.
Katolikon manastira Hora, odnosno kako se još zove crkvu Hrista spasitelja, sagradila je između 1077. i 1081. godine Marija Dukaina, svekrva cara Aleksija I Komnina.
Godine 1120. radikalno ga je popravio Aleksijev sin, sevastokrator Isaakije Komnin. Mnogo kasnije, između 1316. i 1321. godine, Teodoros Metohitis, obnovio je zgradu, dodao egzonarteks i južnu kapelu i ukrasio ih mozaicima i freskama.
Veliki broj prelepih freski
Južna kapela je dograđena i ukrašena 1315-20. godine o trošku Metohita, sa namerom da se uključi ktitorski grob.
U skladu sa pogrebnim odredištem nastao je i njegov slikovni program. Impozantna kompozicija Silaska Hristovog u Had krasi luk, dok monumentalna predstava Drugog dolaska pokriva najviše delove istočnog dela. Dve predstave iz Čuda Gospodnjeg, vaskrsenje sina udovice i kćeri Jairove, upotpunjuju program istočnog dela kapele, koji u celini izražava Trijumf Hrista nad smrću.
#Erdogan will turn another World Heritage site into a mosque.
The Church of Chora, (Kariye Camii) a #Greece Christian monastery in #Istanbul, since 1958 has been operating as a museum.
The Monastery’s unique mosaics will be covered.
❗️#Turkey provokes the civilized world pic.twitter.com/d8gDPP5fRV
— George (@gmas73) August 21, 2020
U dekoraciji donje zone svoda kapele prikazana je Bogorodica u celoj dužini koja rukama vuče Božansko dete i okarakterisana je kao „jedan od najemotivnijih tipova Bogorodice Eleusine u vizantijskoj umetnosti“.
Odluka datira još iz 2020.
Za veliku rasprostranjenost bogosluženja Bogorodice vezani su i prikazi četvorice milosrdnih svetitelja: Jovana Damaskina, Kozme Himnografa, Teofana Graptosa i Josifa Himnografa, koji su stvorili osnovnu mariološku himnografiju Pravoslavlja.
Među nizom scena iz Starog zaveta istaknuta je predstava Jakovljevih merdevina na zapadnoj strani južnog zida. Zapadni deo je ukrašen scenama iz Starog zaveta koje su prefiguracije Bogorodice.
Predsednik Turske Redžep Tajip Erdogan proglasio je krajem avgusta 2020. godine džamijom istorijsku crkvu Horu, jednu od najpoznatijih vizantijskih crkvi u Istanbulu, mesec dana pošto je Aja Sofija takođe pretvorena u džamiju.
Before and after the Kariye Museum, which was converted into a mosque and restored last year. Source: Dionysos ile Kültür Seansı pic.twitter.com/f6rrovzbuK
— Anatolian Archaeology (@Anatolian2023) December 10, 2023
Turski sud je 2019. godine poništio vladinu odluku iz 1945. godine kojom je Hora pretvorena u muzej pod upravom ministarstva obrazovanja. Erdogan je u tada potpisao odluku o pretvaranju u džamiju, objavljenu u službenom listu, kojom je upravljanje nad novom džamijom prebačeno Upravi za religijska pitanja, a džamija otvorena vernicima.
Srednjovekovna crkva Hrista Spasitelja u polju, sagrađena u blizini starih gradskih zidina Konstantinopolja, ima vizantijske mozaike i freske iz 14. veka s biblijskim motivima.
(Kurir)